Türk Lirası Değer Kaybıyla Alım Gücünü Yitiriyor!

Yüksek enflasyon ve Türk lirasının sürekli değer kaybı nedeniyle, en büyük banknot olan 200 TL’nin dahi alım gücü ciddi şekilde azaldı. 2015 yılında sadece bir adet 200 TL banknotla yapılan bir alışveriş sepeti, bugün aynı ürünleri almak için en az 12 adet 200 TL’ye ihtiyaç duyuyor. Bu durum, Türk lirasının son 10 yıldaki değer kaybını ve küçük kupürlü banknotların piyasadaki etkisizliğini açıkça gözler önüne seriyor.

200 TL Banknotların Piyasadaki Yükselişi

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre, 200 TL’lik banknotların payı 2015 Haziran’da %28,23 iken, 2025 Haziran’ı itibarıyla bu oran %85,3’e yükseldi. Bu da son 10 yılda 57 puanlık bir artış demek.

Ekonomim’den Şebnem Turhan‘ın haberine göre, piyasada dolaşımda bulunan toplam 805,9 milyar TL’lik emisyonun 687,5 milyar TL’si sadece 200 TL’lik banknotlardan oluşuyor, ki bu da büyük kupürlü paraların neredeyse tek başına kullanıldığını gösteriyor.

Küçük Kupürlü Banknotlar Geri Plana İtti

2025 Haziran’ı itibarıyla diğer banknotların payları oldukça düşük kaldı:

• 100 TL: %11,17
• 50 TL: %1,79
• 20 TL: %0,69
• 10 TL: %0,72
• 5 TL: %0,33

Toplamda, 100 TL altındaki tüm banknotların payı yalnızca %3,53’e geriledi. Bu da küçük kupürlü paraların toplam ağırlığının bir yıl içinde yaklaşık 2 puan daha azaldığını gösteriyor.

Alışveriş Sepetinin Maliyetinde Dramatik Artış

2015 Haziran’ında tek bir 200 TL ile dolu bir alışveriş sepeti, bugün aynı ürünleri almak için tam 2.414 TL gerektiriyor, yani 12 adet 200 TL banknot demek. Bu artış, sadece fiyatların değil, Türk lirasının reel alım gücünün de ne kadar azaldığını ortaya koyuyor.

TL’nin Reel Değerindeki Gerileme

Merkez Bankası’nın açıkladığı TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru endeksi, 2025 Haziran’ında 69,97 seviyesine geriledi ve 10 yılda TL’nin reel değerinin yaklaşık 30 puan düşük olduğunu gösterdi. Ayrıca, Yİ-ÜFE bazlı reel kur endeksi de mayısa göre 0,98 puan azalarak 92,71 seviyesine indi.

100 TL’lik Banknotların Durumu

Yalnızca 200 TL’lik banknotlar değil, 100 TL’lik banknotlar da önemli bir değişim yaşadı. 2023 Haziran’ında %30,79 olan 100 TL’lik banknotların payı, 2025 Haziran’ında %11,17’ye geriledi ve aynı dönemde 200 TL’lik banknotların payı %61,97’den %85,3’e yükseldi.

Ekonomi Politikaları Yetersiz Kaldı

2023’te değişen ekonomi yönetimiyle sıkı para politikaları uygulanmasına rağmen, TL’nin değer kaybını durdurmada başarısız olundu. Enflasyonun hızı kısmen yavaşlasa da halkın günlük harcamalarındaki kayıp devam etti.

Fiyatların Arttığı 10 Yıl

2015’te yaygın olan 100 TL’lik banknotlar işlevsiz hale gelirken, 200 TL’lik banknot bile alım gücünü koruyamadı. Uzmanlar, mevcut durumun yeni ve daha büyük kupürlü banknotların basılmasını gündeme getirebileceğini belirtiyor.